Welkom bij Dierenmaatjes, de plek waar je verrassend veel leert over de wonderlijke wereld van de dieren. Vandaag nemen we de mestkever onder de loep.
Uiterlijk
De mestkever is een insect, klein van stuk. Hij heeft een zeer bol achterlijf, en is altijd zwart en glanzend. Typisch is zijn kleine kop, zijn korte, maar sterk geveerde antennes en zijn glanzende, zeer stekelige poten met duidelijke sporen. Zijn gehele lichaam is voorzien van een dikke pantserplaat die het achterlijf, het borststuk en de kop beschermt. Zijn maximale lengte is ongeveer 25 millimeter maar meestal is hij kleiner.
Leefgebied
De mestkever komt voor op bijna alle continenten ter wereld, behalve Antarctica. Ze zijn te vinden in weilanden, woestijnen en zelfs in het regenwoud.
Hier leeft hij vooral op mesthopen in graslanden, zoals hooiland en weiland. In dit type gebieden plant hij zich dan ook voort.
Voeding
Bij de mestkever denken we altijd aan poep. Hij is vooral te vinden bij mesthopen of vlaaien in de graslanden. Hij eet zelf alleen de mest van grote planteneters, zoals koeien en paarden, maar ook olifanten en waar ook ter wereld herbivoren leven. De mestkever is dus eigenlijk een planteneter, die andere dieren laat 'voorverteren' en leeft van de mest.
De mestkever grijpt de mest bij elkaar en maakt er ballen van, die hij zo rap mogelijk wegrolt van de mesthoop. Er zijn namelijk kapers op de kust, die liever lui zijn dan moe. Zij pikken liever een balletje geurende, smeuïge mest dan dat ze die zelf maken. Het kost namelijk heel erg veel energie om die bal te maken.
Vaak vind je twee mestkevers op een bal. In dat geval heeft het mannetje onderweg een mooi vrouwtje ontmoet en gaan ze samen, met de bal, op zoek naar een veilige plek.
Voortplanting
De voortplanting van de mestkever is behoorlijk uniek. Nadat het mannetje een mestbal heeft gemaakt, gaat hij die, samen met het vrouwtje begraven. Ze doen dat 's nachts. Ze graven soms tot wel 60 cm diep in de grond. Het vrouwtje graaft een lange tunnel met links en rechts kleine kamertjes. In elk kamertje legt ze één eitje én een balletje mest. Zodra het eitje een larve wordt (meestal binnen 1 week al), eet hij elke dag zijn gewicht aan mest.
Dit alles gebeurt in de zomer en herfst. Daarna zoekt hij een schuilplaats tussen de dorre bladeren of plantafval om te overwinteren. Ook de larven, die na een poosje verpoppen, overwinteren als kever. In het voorjaar komt de mestkever weer tevoorschijn en worden zijn dagelijkse activiteiten weer opgepakt.
Waarom zijn ze zo nuttig?
Door de grote hoeveelheid mestballen die de kevers maken en diep onder de grond begraven, blijft er een hoop van de mest onder de grond liggen. Zelf eet hij immers alleen het plantmateriaal, maar er zit natuurlijk veel meer in die mestballen. Dat verrijkt de grond met belangrijke voedingsstoffen. Er is berekend dat het grondverzet bij bepaalde soorten mestkevers, honderden kilo's per hectare per jaar bedraagt.
In de tropen spelen mestkevers nog een andere grote rol. Doordat ze de mest van onder andere apen tot balletjes kneden en wegrollen worden de zaden in de mest ver verwijderd van de moederplant. Hierdoor kan een plant- of boomsoort zich niet alleen sneller verspreiden, maar heeft zo een betere overlevingskans.
Geweldig weetje
De kleine mestkever, met zijn brein ter grootte van een
rijstkorrel, kan aan de hand van de nachtelijke hemel bepalen welke kant hij op
moet. Daarom zie je hem ook achterstevoren zijn bal rollen. Op die manier kan hij de hemel zien terwijl hij door blijft rollen. Een nieuwe studie toont aan dat de mestkever via de Melkweg navigeert, de eerste bekende soort die dit doet in het dierenrijk.
Volgens recente experimenten in Zuid-Afrika kunnen de kleine
insecten zich oriënteren op de heldere lichtstreep die door onze Melkweg wordt
gegenereerd, en in een rechte lijn ten opzichte daarvan bewegen. En het bewegen in een rechte lijn is van cruciaal belang voor
mestkevers, omdat de concurrentie om uitwerpselen zo groot is. Wij kunnen die heldere lichtstreep van onze Melkweg niet zien, maar de mestkevers wel, dankzij speciale fotoreceptoren in hun ogen.
Toch nog even dit:
Het lijkt nu alsof de mestkevers al eeuwen een fijn, gestructureerd en eenvoudig leven leiden, maar dat is toch niet helemaal het geval. Door, onder andere, een verminderde weidegang van vee, injecties van drijfmest in de bodem en het gebruik van giftige ontwormingsmiddelen zijn hun aantallen hier drastisch verminderd.
Dat doet ons pijn om te horen, want dit kleine kevertje doet zijn hele leven niets anders dan gezonde (landbouw)grond produceren en het broeikaseffect (bewezen) verminderen.
Tot de volgende keer voor nieuwe avonturen in de dierenwereld. Blijf leren, blijf ontdekken!
